ΦΟΝΙΚΟ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

“Εποχές σαν αυτήν του Ιουστινιανού έχουν για μένα ξεχωριστό ενδιαφέρον. Όχι τόσο για τη λάμψη του νέου χρυσού αιώνα που ανατέλλει, όσο για τη μελαγχολία του παλιού κόσμου που σβήνει και χάνεται για να δώσει τη θέση του στη νέα εποχή… Η αντίθεση της πάλαι ποτέ απαστράπτουσας πόλης της Παλλάδας, καθημαγμένης πια από τις διαδοχικές επιδρομές των βαρβάρων, με την ολόλαμπρη νέα πρωτεύουσα του χριστιανικού κόσμου είναι πολλαπλά προκλητική. Ιδίως αν σκεφτεί κανείς ότι το κλείσιμο της Σχολής των Αθηνών, της τελευταίας εστίας μελέτης της αρχαίας σοφίας, έλαβε χώρα σχεδόν ταυτόχρονα με την ανέγερση των εντυπωσιακών ιουστινιάνειων οικοδομημάτων που βασίστηκαν ακριβώς πάνω σ’ αυτήν την υπό διωγμόν αρχαία σοφία”, μου εκμυστηρεύεται ο Τεύκρος Μιχαηλίδης, όταν τον ρωτώ για το καινούργιο του βιβλίο.

“Και το κίνητρό σας για τη συγγραφή ενός τέτοιου βιβλίου;”, επιμένω εγώ:
“Όταν ένα οικοδόμημα ολοκληρωθεί, δεν πρέπει να φαίνεται ούτε το παραμικρό ίχνος από τις σκαλωσιές του, είχε πει ο μεγάλος Gauss. Εγώ όμως, ακόμα και μετά τα θυρανοίξια της Μεγάλης Εκκλησιάς, της αφιερωμένης στην Αγία του Θεού Σοφία, ήθελα να δω τις σκαλωσιές. Ήθελα να εντοπίσω την υπογραφή του Απολλώνιου από την Πέργη στον θόλο ‘που έμοιαζε να παράγει μόνος του το φως’. Ήθελα σ’ αυτόν τον τολμηρό, ριψοκίνδυνο τρούλο, ‘που φαινόταν να ίπταται χωρίς να στηρίζεται πουθενά’, να αναγνωρίσω την τέχνη του Αρχιμήδη. Αυτό ήταν το πρώτο μου κίνητρο”.
Κωνσταντινούπολη, 27 Δεκεμβρίου 537, ημέρα των εγκαινίων της Μεγάλης Εκκλησίας. Ο Ιωάννης, στενός συνεργάτης του αρχιτέκτονα Ισίδωρου, βρίσκεται δολοφονημένος. Όλες οι ενδείξεις στρέφονται ενάντια στη Θεανώ, παλιά σπουδάστρια στην Ακαδημία του Πλάτωνος και στενή φίλη του θύματος. Ο Ευτόκιος από την Ασκαλώνα, που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη συγκέντρωση και διάσωση των έργων του Αρχιμήδη, αναλαμβάνει να εξιχνιάσει την υπόθεση: είναι πράγματι ένοχη η νεαρή μαθηματικός ή μήπως έχει πέσει θύμα μιας καλοστημένης συνωμοσίας;

Ιστορικά πρόσωπα, ο Ιουστινιανός, η Θεοδώρα, ο Ανθέμιος, ο Σιμπλίκιος κι άλλοι ακόμα, ξεθαμμένοι από τον θησαυρό των χρονικών της εποχής, συναντιούνται και αλληλεπιδρούν με τους μυθοπλαστικούς ήρωες, ζωντανεύοντας το κλίμα της μετάβασης από την ύστερη αρχαιότητα στον πρώτο βυζαντινό χρυσό αιώνα. Οι ήρωες του Μιχαηλίδη εκπέμπουν φρεσκάδα κι ας κουβαλούν στην πλάτη τους αιώνες: “Ήταν η ιδανική εποχή για να ζήσουν οι ήρωές μου, η Θεανώ και ο Ερμόδωρος, τη δική τους προσωπική περιπέτεια: Κατηγορούμενη για φόνο η Θεανώ, εξόριστος ο Ερμόδωρος – ως υπηρετών την ‘ανοσίαν των Ελλήνων μανίαν’, θα έρθουν αντιμέτωποι με σκάνδαλα, καταχρήσεις, μισαλλοδοξία και κυρίως με την αιώνια πάλη για την εξουσία. Και σ’ αυτό το σημείο το μοτίβο είναι για μένα επαναλαμβανόμενο: οι ίντριγκες, οι συνωμοσίες, το κυνήγι της εξουσίας είναι ‘αξίες’ διαχρονικές”.
Με μερικές αλλαγές στα ονόματα και τις τοποθεσίες, τούτη η ιστορία απ’ τον καιρό του Ιουστινιανού θα μπορούσε να διαβαστεί σαν μια ιστορία του καιρού μας.

Του Τεύκρου Μιχαηλίδη
Eκδόσεις Πόλις